Kartutxera korua Santa Barbara egunean. 1920. urtea, gutxi gorabehera.

Akuarela bat J. Gómez Acebok 1949. urtean egindakoa. "Dinamita kartutxatzeko makinak". Ezkerretik eskuinera, Benedicta Uranga, Fidela Orozko, Soledad Urizar eta Felisa Alberdi.

Koadroak fabrika inauguratu zenetik kartutxoak egiteko sistema mekanikoa orokortu arte indarrean egon den kartutxo-sistema jasotzen du.

Kartutxo bakoitzak lehergaia uzteko mahai bat zuen. Bi langilek egiten zuten paper-kartutxoa, zurezko zilindro kalibratu batean bilduta. Beste bi lankideek, berriz, lehenengoekin lan sinkronizatuan, kartutxoa bete eta haren ahoa ixten zuten.