Primary contact
Kurtzeko plaza, 1
Galdakao, Bizkaia
ES 48960
Identity area
Identifier
AMG-GUA
Authorized form of name
Galdakaoko Udal Artxiboa
Parallel form(s) of name
- Galdakaoko Udal Artxiboa
Other form(s) of name
- Archivo Municipal de Galdakano
Type
- Municipal
Contact area
Ana Martínez Blanco
Type
Address
Street address
Kurtzeko plaza, 1
Locality
Galdakao
Region
Bizkaia
Country name
Spain
Postal code
48960
Telephone
Fax
URL
Note
Description area
History
Bizkaiko lur lauan, herriei Elizateak esaten zaie, hau da, bizilagunek beren arazoak konpontzeko hilerriaren edo elizpearen inguruan egiten dituzten bileretatik sortzen da. Elexaldeko Santa Mariaren kasuan, oraindik ere geratzen da bilera horien testigantza, elizpean dagoen harri angeluzuzeneko mahaiari esker, udalerriko lehen antolaketa-bileren lekuko.
Udal Batzarra edo Gurutze Parada da Elizateko botere organo gorena eta fededunak.
Auzotarren batzar horren buru eta buru ziren. Galdakaon bi erregidore leial zeuden, bizilagunek urtero aukeratzen zituztenak eta Batzar Nagusietan herria ordezkatzen zutenak. Eliza hau 38. eserlekuan zegoen. Hasieratik, antolaketa politikoak erregidore leialak jabe izatea eskatzen zuen, hau da, ordezkaritza
Administratuak, beraz, nekazari-maizterrak alde batera utzita.
Sistema hori krisian sartu zen XVIII. mendean, jabetza-erregimenean izandako aldaketengatik, errentarien kopurua handitu eta jabeena murriztu baitzen. Horrek hainbat tentsio ekarri zituen, elizatean 1804. urtean islatzen zirenak, maizterrek beren proposamenak egiten zituztenean, Udalean ordezkagarritasuna eskatuz. Egun horretarako, eta Juan Ramón de Iturrizaren 1793ko deskribapen baten arabera, 1755ean berreraikitako Galdakaoko udaletxea zegoela aipatzen da.
Geographical and cultural context
Geografikoki, Galdakaoko udalerria Ganguren mendilerroaren oinetan dago, Ibaizabal ibaiaren bailararen barruan.
Udalerriak 31,70 km2-ko azalera du, eta erdialdea itsas mailatik 60 metrora dago.
Udalerriak mugakide hauek ditu: iparraldean, Zamudio, Lezama eta Larrabetzu; hegoaldean, Zeberio eta Zaratamo; ekialdean, Bedia, Lemoa eta Amorebieta-Etxano; eta mendebaldean, Etxebarri eta Basauri.
Gaur egun Bilboko metropoli-areakoa da. Populazio-nukleoa eta jarduera ekonomikoak, urteetan zehar, Ibaizabal ibaiaren eta haranaren lan-lurrekin batera kontzentratu dira, Kurtzea, Tximiolarra, Urtebieta, Bengoetxe, Olabarrieta, Aperribai eta Usansolo bezalako herriguneekin. Hala ere, biztanle-kopuru handia dago landa-eremuko gune txikietan sakabanatuta; batzuk mendilerroaren hegalaren erdialdean (Ergoien, Errekalde, Elexalde, Olabarri, Altamira, Askarri, Padrola, Arteta, Basozabal, Bekea edo Gorozibai) eta beste batzuk haranean (Erletxe, Kortederra, Lekue edo Zugatzu).
Posizio horrek eragin zuen XIX. mendearen amaieratik aurrera industrian eta ekonomian gora egitea. Horren ondorioz, biztanleriak hazkunde handia izan zuen: 1900ean, 2825 biztanle zituen.
1960an, 10.556 izatera igaro zen, eta 1970ean, 18.854 biztanleko nukleoa osatu baitzen. 50eko eta 60ko hamarkadetan izandako industria-jarduera garrantzitsuaren ondorio zuzena da, migrazio-populazio handia hartu zuelarik. 1970ean krisia izan arren, Galdakaok hazkunde demografikoaren tasari eustea lortu zuen.
- urtean, 29.569 pertsona zeuden erroldatuta; 2016an, berriz, 29.315 biztanle zituen.
Geografikoki, Galdakaoko udalerria Ganguren mendilerroaren oinetan dago, Ibaizabal ibaiaren bailararen barruan.
Udalerriak 31,70 km2-ko azalera du, eta erdialdea itsas mailatik 60 metrora dago.
Udalerriak mugakide hauek ditu: iparraldean, Zamudio, Lezama eta Larrabetzu; hegoaldean, Zeberio eta Zaratamo; ekialdean, Bedia, Lemoa eta Amorebieta-Etxano; eta mendebaldean, Etxebarri eta Basauri.
Gaur egun Bilboko metropoli-areakoa da. Populazio-nukleoa eta jarduera ekonomikoak, urteetan zehar, Ibaizabal ibaiaren eta haranaren lan-lurrekin batera kontzentratu dira, Kurtzea, Tximiolarra, Urtebieta, Bengoetxe, Olabarrieta, Aperribai eta Usansolo bezalako herriguneekin. Hala ere, biztanle-kopuru handia dago landa-eremuko gune txikietan sakabanatuta; batzuk mendilerroaren hegalaren erdialdean (Ergoien, Errekalde, Elexalde, Olabarri, Altamira, Askarri, Padrola, Arteta, Basozabal, Bekea edo Gorozibai) eta beste batzuk haranean (Erletxe, Kortederra, Lekue edo Zugatzu).
Posizio horrek eragin zuen XIX. mendearen amaieratik aurrera industrian eta ekonomian gora egitea. Horren ondorioz, biztanleriak hazkunde handia izan zuen: 1900ean, 2825 biztanle zituen.
1960an, 10.556 izatera igaro zen, eta 1970ean, 18.854 biztanleko nukleoa osatu baitzen. 50eko eta 60ko hamarkadetan izandako industria-jarduera garrantzitsuaren ondorio zuzena da, migrazio-populazio handia hartu zuelarik. 1970ean krisia izan arren, Galdakaok hazkunde demografikoaren tasari eustea lortu zuen. - urtean, 29.569 pertsona zeuden erroldatuta; 2016an, berriz, 29.315 biztanle zituen.